دستگاه زنت، یک دستگاه تهویه هوا سرمایشی و گرمایشی کاملا ایرانی است. نام این دستگاه اختصار سه کلمه “زمستانه”، “نیمه” و “تابستانه” است. این دستگاه قابلیت استفاده درهر چهار فصل سال را دارد و به همین دلیل هم این نام برای آن انتخاب شده است.
این دستگاه به خاطر شاکله ساده، قیمت مناسب و امکان نصب و نگهداری آسان، تبدیل به یکی از نوظهورترین و پرکاربردترین دستگاه های تهویه هوا شده است. در ادامه در مورد نوع مکاانیزم عملکردی دستگاه زنت و اجزای آن بحث خواهیم کرد.
چون این دستگاه هوای خشک بیرون را می گیرد و به واسطه تبخیر آب، آن را خنک می سازد، از آن به عنوان یک سیستم تبخیری یاد می شود. در واقع مکانیزم سردسازی دستگاه زنت، شبیه کولرهای آبی معمول در ایران است.
برای استفاده از این دستگاه در حالت گرمایش، یک کویل آب گرم به دستگاه اضافه می شود. آب گرم دستگاه یا به واسطه موتورخانه و یا به واسطه پکیجی مرکزی تامین می شود.مکانیزم کارکردی دستگاه زنت در حالت گرمایش، شبیه هواسازها است.
دستگاه زنت اجزای مختلفی را شامل می شود که برخی در تمام دستگاه های مشابه یکسان است و در برخی دیگر الحاقی و درواقع بنابر کاربری مورد استفاده در محل مورد نصب انتخابی است. در ادامه تمام این اجزا به اضافه نقشی که در دستگاه زنت ایفا می کنند تشریح خواهد شد:
۱٫دریچه اخذ هوا: هوای مورد استفاده این دستگاه از بیرون اخذ می شود و دریچه اخذ هوا در مدل های افقی زنت، در قسمت راست دستگاه این وظیفه را انجام می دهد.
۲٫دریچه اخذ هوای داخلی: دریچه بازگشت هوای داخلی محل استفاده، معمولا در پایین دریچه اخذ هوای تازه وجود دارد که هوای جریان یافته در ساختمان محل مورد استفاده به آن برمی گردد.
۳٫دریچه جریان هوا: این دریچه درواقع، هوای تولیدی دستگاه را به داخل ساختمان هدایت می کند. دریچه جریان هوا درمدل افقی دستگاه ،در قسمت چپ آن قرار می گیرد.
۴٫فیلتر: فیلترها بنابر نیاز یا شرایط آب و هوایی محل مورد استفاده در دستگاه نصب می شوند. معمولا فیلترها در این دستگاه در ورودی دریچه اخذ هوای بیرون قرار داده می شود و به طور کلی، یک یا دو فیلتر در آن استفاده می شود. استفاده از فیلترهای بیشتر چندان معمول نیست.
۵٫فن و موتور الکتریکی
۶٫کویل آب گرم: در صورت استفاده از دستگاه زنت در موقع زمستان و برای گرمایش، کویل با دریافت آب از بویلر، کار گرم سازی را انجام می دهد. کویل در دستگاه زنت در پشت فن قرار می گیرد.
۷٫پمپ آب و پد های سلولزی: استفاده از پد در دستگاه زنت، درواقع کارکرد این دستگاه را شبیه کولر های آبی می کند و کار سرمایش دستگاه زنت با همین پد ها انجام می شود.
۸٫سیستم رطوبت زن: این سیستم، بیشتر به صورت الحاقی و در صورت خواست مشتری یا مقتضیات محل استفاده به دستگاه اضافه می شود.
در حالت سرماساز، آب به واسطه پمپ ها روی پد ها پخش می شود، شبیه کولر های آبی. با کار کردن هوا، جریان هوا از پدها عبور داده شده و به واسطه تبخیر آب، حرارت از هوا دفع می شود. بعد از آن هوای سردشده از دریچه خروج هوا، به داخل ساختمان هدایت می شود.
در حالت گرماساز، آب گرم اخذ شده از بویلر به درون کویل ها ارسال می شود. بعد از آن با کار کردن فن، هوا روی کویل ها جریان پیدا کرده و حرارت را از کویل اخذ می کند.
سادگی ساختار و شاکله دستگاه زنت، قیمت تمام شده ی آن را کاهش می دهد و به همین دلیل این دستگاه در مقایسه با دیگر دستگاه های تهویه ارزان تر است.
امکان گرمایش و سرمایش دستگاه زنت، آن را به گزینه ای مناسب برای استفاده در تمام فصول تبدیل می کند.
همان طور که گفتیم، دستگاه زنت شاکله ای ساده دارد، به همین دلیل نصب و راه اندازی آن آسان و البته کم هزینه است.در واقع دستگاه برای نصب، چندان نیازی به زیرسازی ندارد. اجزای ساده آن هم صرفا نیاز به تعویض های دوره ای دارند و البته هزینه تعویض آنها نیز چندان بالا نیست.
همان طور که گفتیم اجزای دستگاه زنت بسیار ساده است و چون فاقد کمپرسور هم می باشد مصرف انرژی بسیار پایینی دارد. تنها مصرف انرژی این دستگاه مربوط به فن و موتور الکتریکی است.
به واسطه دستگاه یا سیستم رطوبت زن، می توان در حالت سرمایش، به هوا رطوبت داد.
چون دستگاه زنت قابلیت سرهم بندی ساده ای دارد، ابعاد آن هم قابل تنظیم برای مصارف خانگی است.این یعنی دستگاه را می توان در ابعاد کوچک برای مکان های خردتر سفارش داد.
میزان رطوبت ایجاد شده در دستگاه و هوای آن، امکان استفاده از آن در مناطق مرطوب را از بین می برد.
چون دستگاه زنت به عنوان یک دستگاه تهویه مرکزی استفاده می شود، امکان کنترل آن به صورت جداگانه وجود ندارد.در واقع این دستگاه بیشتر مناسب استفاده از فضاهای یکپارچه کم تردد است.
دستگاه زنت در مقایسه با روف تاپ پکیج و یا هواسازها، میزان سرمایش پایین تری دارد. به همین دلیل برای سالن های پرتردد و یا پر فعالیت مثل سالن های ورزشی چندان مناسب نیست.
دستگاه زنت، یکی از نوظهورترین دستگاه های تهویه هواست که مناسب آب و هوای بیشتر مناطق ایران است. این دستگاه ایرانی، قیمت پائین و هزینه نگهداری مناسبی دارد.
شاکله و ساختار ساده و اجزای ارزان، آن را به یکی از پرکاربردترین دستگاه های تهویه هوا مبدل ساخته است. اما در انتخاب این دستگاه باید به چند نکته توجه داشته باشید. اول نکته میزان سرمایش محدود این دستگاه است. اگر ساختمانی با میزان تردد بالا دارید، احتمالا دستگاه زنت برای شما انتخاب مناسبی نیست. اما ساختمان های با اندازه متوسط یا حتی بزرگ با میزان تردد معمول و متوسط، می توانند از کارکرد این دستگاه اطمینان داشته باشند.